Telefonların qeydiyyat rüsumu 30 dəfə artırıldı və 30 faiz azaldılır: Suallar, suallar... – ekspert danışır

Qanuna dəyişiklik Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsində müzakirə edilib.
Qəbul edilərsə, mobil cihazlar üçün ödənişlər aşağıdakı kimi azalacaq:

qiyməti 100 ABŞ dollarından çox olmayan, foto və video çəkiliş funksiyaları, habelə internetə çıxışı olmayanlar - 20 manatdan 15 manatadək;

qiyməti 200 ABŞ dollarından çox olmayan - 30 manatdan 20 manatadək;

qiyməti 201 ABŞ dollarından 400 dollara qədər – 60 manatdan 40 manatadək;

qiyməti 401 ABŞ dollarından 700 dollara qədər - 70 manatdan 50 manatadək;

qiyməti 701 ABŞ dollarından 1000 ABŞ dollarınadək - 100 manatdan 70 manatadək;

1001 dollardan yuxarı olanlar - 150 manatdan 100 manata qədər.

Maraqlıdır ki, 5 il əvvəl hökumətin qərarı ilə telefonların qeydiyyata alınması üçün dövlət rüsumları artırılmışdı. Nəticədə əvvəllər qiyməti 5 manat olan prosedur telefonun qiymətindən asılı olaraq onlarla dəfə - 20-150 manata qədər bahalaşıb. İndi nədənsə bu haqqı azaltmaq qərarına gəldilər və düzəlişlər sosial açarda təqdim olunur. Bunun mobil telefonların ucuzlaşmasına gətirib çıxaracağını deyirlər.

Bununla belə, baş verənlərin mahiyyəti aydın deyil, çünki hökumətin və deputatların bütün əvvəlki qərarları tam əks nəticəyə gətirib çıxarıb - şəxsi istifadə üçün telefonların idxalını çətinləşdirib, bu sahəni daha bahalı və gəlirsiz edib.

Yalnız son bir neçə ildə Dövlət Gömrük Komitəsinin, Milli Məclisin və hökumətin səyləri ilə respublika sakinləri üçün mobil cihazların qeydiyyatı üçün dövlət rüsumlarını artırmaqla yanaşı, rüsumsuz gətirilən malların limiti də azalıb, onların idxalı və gömrük bəyannaməsi tələbləri sərtləşdirilib. Vətəndaşlardan mobil cihazı idxal edərkən onun bazar dəyərinin 36%-i məbləğində rüsum tələb olunurdu, gömrük bəyannaməsi olmadığına görə isə cərimə olunurdu.

Bu ilin fevral ayından gömrük orqanları bəyannamələrə nəzarəti tamamilə gücləndirib və Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi bəyan edib ki, şəxsi istifadə üçün ölkəyə gətirilən telefon gömrükdə bəyan olunmazsa, IMEI kodu ilə qeydiyyata alınmayacaq. Hər belə qərarla xarici səfərdən qayıdan zaman mobil telefon gətirmək getdikcə çətinləşir və bahalaşırdı. Odur ki, parlamentdə müzakirə olunan “Dövlət rüsumu haqqında” qanuna dəyişikliklər və onların sosial yönümlü olması ilə bağlı deyilənlər kifayət qədər şübhə doğurur.

İnformasiya texnologiyaları üzrə mütəxəssis Osman Gündüzün sözlərinə görə, hökumət beş il əvvəl 30 dəfə artırılan qeydiyyat haqqını azaltmağı planlaşdırır. O xatırladıb ki, 2018-ci ilə qədər ölkəmizdə mobil cihazların qeydiyyatı üçün rüsum 5 manat olub. Bununla belə, Nazirlər Kabinetinin 31 iyul 2018-ci il tarixli 336 nömrəli qərarı ilə telefonun qiymətindən asılı olaraq rüsum 20-150 manata qaldırılıb. İndi onu 25-30% azaltmaq istəyirlər.

“Görəsən, dünya praktikasında 30 dəfə artım, sonra isə yarıbayarı azalma presedentləri olubmu və buna nə ad vermək olar?”, – deyə ekspert sual edir.

Bununla bağlı çoxlu suallar yaranır, amma ən əsası bizim gömrük praktikamızda telefonların bazar dəyərini necə qiymətləndirir? Gömrük tərəfindən gətirilən əşyaların dəyərinin qiymətləndirilməsi həmişə kifayət qədər şərti olub. Bəzi məlumatlara görə, maya dəyəri fakturadan (əgər varsa) və ya oxşar məhsulun qiymətindən götürülür.

Azərbaycanda isə demək olar ki, bütün idxal mallarının qiymətləri çox yüksəkdir. Yerli analitiklərin fikrincə, respublika sakinləri tərəfindən şəxsi istifadə üçün mobil cihazların idxalı onların idxalı ilə məşğul olan iri müəssisələrin maraqları baxımından çətinləşdirilirdi. Əgər belədirsə, dövlət qeydiyyatı rüsumunun keçmişin standartları ilə cüzi azaldılmasına niyə ehtiyac yarandığı sualı açıq qalır./AYNA