Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti- 99: 100-ə bir addım qaldı

Yarandığı gündən indiyədək Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti ölkəmizin aqrar sektoru üçün 70 minə yaxın yüksək ixtisaslı mütəxəssis hazırlayıb. Göründüyü kimi bunlar olduqca qürurverici faktlardır.

Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında müstəsna rolu olan universitet həm də yetişdirdiyi görkəmli məzunları ilə məşhurdur. Universitetin məzunları arasında 23 nəfər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi və müxbir üzvü seçilib. Görkəmli akademiklər Həsən Əliyev, Validə Tutayuk, İmam Mustafayev, Firuz Məlikov, Ələkbər Quliyev, İlyas Abdullayev, Cəbrayıl Hüseynov, Müzəffər Abutalıbov, Musa Musayev, Siddiqə Məmmədova, Vahid Hacıyev, Məmməd Salmanov, Məmmədtağı Cəfərov, Məhərrəm Babayev, Akademiyanın müxbir üzvləri- Ağaxan Ağabəyli, Kazım Ələkbərov, Məmməd Emin Salayev, Rəhim Hüseynov, Aydın Məmmədov, Mahmud Abdullayev, Zeynal Əkbərov, İbrahim Cəfərov və Saleh Məhərrəmov təhsil müəssisəsində həmişə qürurla xatırlanan şəxslərdir.

ADAU bu gün də kadr hazırlığında sözünü deyir, burada bazar iqtisadiyyatına rəqabətqabiliyyətli kadrların hazırlanması üçün ən mütərəqqi üsullardan istifadə edilir. Müasir şəraitdə kadr hazırlığına yanaşma tam fərqlidir. Artıq zamanın tələbindən yaranan yeniliklərə, maddi-texniki bazaya, müasir tədris və təcrübə şəraitinə malik laboratoriyalara, auditoriyalara sahib olmaqla kadrlar hazırlanmalıdır. Əminliklə demək olar ki, Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində məhz belə şərait mövcuddur. Ən önəmlisi isə dövlətin bu sahəyə xüsusi diqqət göstərməsidir. Elə bu diqqətin nəticəsidir ki, son 7 ildə universitetin təhsil şəraitində tək ölkə mütəxəssislərini deyil, Avropa mütəxəssilərini də heyrətə gətirəcək işlər görülüb. İki tələbə evi istifadəyə verilib. Tədris təcrübə təsərrüfatı yenidən qurulub. Heyvandarlıq və atçılıq komleksləri, quşçuluq, balıqçılıq, arıçılıq tədris mərkəzləri, baytarlıq bə bitki klinikaları yaradılıb, ilin bütün fəsillərində məhsul yetişdirmək üçün istixanalar fəaliyyət göstərir. Hazırda isə şəhərimizdə ən böyük tədris korpusunun, peşə liseyinin inşaası davam etdirilir, kollecin, 400 nəfərlik yeməkxananın və s. yaradılmasına icazə verilib.

Son illərdə universitetə qəbul olan tələbələrin say və keyfiyyət tərkibində də əsaslı dəyişikliklər baş verir. 400-650 arasında bal toplayan abituriyentlər arasında Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetini seçənlərin sayı xeyli artıb. Bu, təbii ki, az əvvəl dediyim kimi yaradılan şəraitlə əlaqədardır. Universitetin bitkiçilik və heyvandarlıq sahələri üzrə çoxlu sayda mərkəzləri, müasir avadanlıqlarla təchiz edilən auditoriya və laboratoriyaları, kabinələri mütəxəssis hazırlığı üçün olduqca vacib amillərdir. Son 7 ildə professor-müəllim heyətinin tərkibi cavan, perspektivli və xarici dilli mütəxəssislərin hesabına əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılıb. Artıq 6000-dək tələbəsi

olan ADAU-da bu gün Azərbaycan dili ilə yanaşı, 10 ixtisasda rus, 6 ixtisasda ingilis dillərində tədris aparılır, 14 ixtisas üzrə mütəxəssis hazırlığı yalnız dövlət sifarişi əsasında həyata keçirilir.

ADAU-da inkişafın mərkəzində keyfiyyətli tədrisin düzgün qurulması əsas götürülür. Bu baxımdan tədrisdə işin təşkili həm də payız və yaz semestrlərinin imtahan sessiyalarının müvafiq qaydalara uyğun tənzimlənməsindən keçir.

Payız və yaz semestrlərinin imtahan sessiyalarının təşkili və keçirilməsi bir qayda olaraq universitet rektorunun müvafiq əmrlərilə rəsmiləşdirilir. Əmrlərdə “Qaynar xətt” in əlaqə telefonu, e-mail ünvanı göstərilir, verilən qiymətlərə etiraz edən tələbələrin müraciətlərinə baxılması üçün apellyasiya komissiyası təşkil edilir. Şəffaflığın, obyektivliyin, növbətçiliyin və digər məsələlərin təmin edilməsi üçün müvafiq struktur bölmələrə tapşırıqlar verilir, kütləvi informasiya vasitələri nümayəndələrinə və valideynlərə imtahanlarda iştirak etmək üçün şərait yaradılır, imtahan fənləri üzrə mütəxəssis olmayan şəxslərdən ibarət xüsusi nəzarətçilər qrupu və imtahan rəhbəri müəyyənləşdirilir, İmtahan korpuslarında tibb məntəqəsi təşkil edilir. Sessiyaların başlanması ərəfəsində fakültə dekanları, kafedra müdirləri, akademik məsləhətçilər (tyutorlar), aidiyyəti struktur bölmələri rəhbərlərinin iştirakı ilə rektorluğun geniş iclası keçirilir, sessiyanın mütəşəkkil təşkili və başa çatması ilə bağlı konkret tapşırıqlar verilir.

İmtahan sessiyalarının nəticələrinə görə yüksək göstəriciləri olan tələbələrə büdcədənkənar vəsait hesabına stimullaşdırıcı təqaüdlərin verilməsi də təhsilin keyfiyyətinə müsbət təsir edən amillərdəndir. Bu təqaüdlər təhsil müəssisəsində belə tətbiq edilir:

Qəbul imtahanlarında kənd təsərrüfatı ixtisaslarına büdcədənkənar vəsait hesabına 500 və daha çox balla qəbul olunanlara 200 manat, 400 və daha çox balla qəbul olunanlara 100 manat, qeyri kənd təsərrüfatı ixtisaslarına 500 və daha çox balla qəbul olunlara 120 manat, 400 və daha çox balla qəbul olunanlara 80 manat, sessiyada bütün fənlərdən 100 bal alanlara 100 manat, 5 fəndən 100 bal alanlara 80 manat, 4 fəndən 100 bal alanlara 60 manat, ingilisdilli ixtisaslarda sessiyanı müvəffəqiyyətlə başa vuranlara - 70 manat stimullaşdırıcı təqaüd verilir. Təkcə Əfsəl Qazıyev adlı, respublikada ən yaşlı tələbəyə (50 yaş) ayda 200 manat, sessiyaları əla qiymətlərlə bitirdiyinə görə 130 manat və bütün fənlərdən 100 bal topladığına görə 100 manat, ümumilikdə 430 manat təqaüd təyin edilib.

Tədrisdə vacib məsələlərdən biri də istehsalat təcrübələrinin keçirilməsidir. Tələbələr bölgələr üzrə müxtəlif müəssisələrdə istehsalat təcrübəsində olurlar. Saatlı rayonundakı “Agrarco” MMC, Şəmkir rayonu M. Musayev adına təsərrüfat, İsmayıllı rayonu “AzzaAqro” QSC, Neftçala rayonu “Qaraqaşlı Broyler” ASC, Ucar rayon “Müsüslü Quşçuluq Damazlıq” təsərrüfatı tləblərin nəzəri biliklərini sınaqdan çıxardığı müəssisəlrdəndir. ADAU-nun xarici ölkələrdə təcrübə keçən tələbələri də az deyil.

Hər il mühəndislik fakültəsinin tədris binasında ənənə şəklini alan “Məzun” yarmarkaları isə tələbə təhsil müəssisəni bitirəndən sonra da biganə qalmamağın göstəricisidir. Təkcə “Məzun” -2019” yarmarkasında 230-a yaxın müəssisə və təşkilat

iştirak edib, 1124 vakant iş yeri təqdim olunub. 2019/2020-ci tədris ili üçün bakalavriat səviyyəsinə 1311, (948 nəfər yalnız dövlət sifarişli) magistratura səviyyəsinə 160 (94 nəfər yalnız dövlət sifarişli) tələbə qəbul olunması o deməkdir ki, ADAU da təhsil ən müasir standartlarla tədris edilir.

Bütün bunlarla yanaşı Aqronomluq fakültəsində Azərbaycan Gənclər Fondunun maliyyə dəstəyi, Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin təşkilatçılığı ilə "Gənc Aqronomlar Məktəbi” adlı layihənin ilk təqdimatı keçirilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 16 noyabr 2018-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilən “2019-2023-cü illər üçün Azərbaycan Respublikasında ali təhsil sisteminin beynəlxalq rəqabətliliyinin artırılması üzrə Dövlət Proqramı”ndan irəli gələn vəzifələrin icrası ilə əlaqədar olaraq ADAU-nun rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professor İbrahim Cəfərov Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi aparatının müvafiq struktur bölmələri ilə Türkiyə Respublikasının İzmir şəhərində yerləşən Ege Universitetində səfərdə olublar. Səfərdə Ege Universitetinin rektoru Prof. Dr. Necdet Budak, prorektorlar, fakültə dekanları ilə görüş keçirilib və ikili diplomların verilməsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb.

Yüksək ixtisaslı baytar həkimləri yetişdirmək üçün Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Avropanın ən qabaqcıl universitetlərindən olan Latviya Təbiət Elmləri və Texnologiya Universiteti ilə əməkdaşlığı isə Aqrar Kredit və İnkişaf Agentliyinin həyata keçirdiyi “Kənd Təsərrüfatının Rə¬qabət Qabiliyyətinin Gücləndirilməsi” Layihəsi çərçivəsində baş tutub.

ADAU-da vaxtaşırı fermerlərə təlimlər keçirilmsi artıq öz bəhrəsini verir. Bu təlimlərdə heyvandarlığın inkişaf perspektivləri, mövcud problemlər və qarşıda duran vəzifələr müzakirə edilir, ən aktual məsələlərin həlli yolları göstərilir. Baytarlıq təbabəti və zoomühəndislik fakultəsində qoyunçuluqda damazlıq və seleksiya işinin təşkili layihəsi çərçivəsində “Qoyunlarda süni mayalanma və süngərləmə üsulu ilə bala alınma” təlimində isə Türkiyənin Qars Qafqaz Universitetinin professorları Yavuz Öztürklər və Cihan Kaçarın iştirak edib və mözu barədə ən müasir yenilikləri səsləndiriblər.

Hazırda Universitetin beynəlxalq əlaqələri daha da genişlənib.Türkiyənin Dicle Universiteti, Portuqaliyanın Porto Universiteti, Polşanın Krakov Kənd Təsərrüfatı Universiteti ilə ADAU arasında əməkdaşlıq müqavilələri imzalanıb və bu iş daim diqqətdə saxlanılır. Erasmus + proqramı çərçivəsində ADAU-nun 2 müəllimi Rumıniyanın Piteşti Universitetində bir həftəlik dərs keçiblər. MÖVLANƏ mübadilə proqramı çərçivəsində 2019/2020-ci tədris ilində Türkiyənin müxtəlif universitetlərində 1 semestr təqaüdlü təhsil almaq istəyən 44 tələbə və 6 müəllimin sənədləri toplanıb, müracitləri təmin edilib. "Əczaçılıq" ixtisası üzrə üçüncü kurs tələbəsi Surə Şıxəliyevanın və magistraturanın "farmakoqnoziya" ixtisaslaşması üzrə birinci kurs magistrantı Nərgiz Rəhimovanın Mövlanə mübadilə proqramı çərçivəsində Türkiyənin Ərzurum Universitetində təhsil almaları da beynəlxalq əlaqələrin inkişafı deməkdir. Mövlanə proqramı çərçivəsində bağçılıq kafedrasının dosenti Abbas İsmayılov mühazirə oxumaq üçün Türkiyənin Ərzurum Universitetində ezamiyyətdə olub. Almaniyanın JD EAST təcrübə proqramı ilə bağlanan müqavilə əsasında Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin 12 tələbəsinin 4 və 6 aylıq müddətdə Almaniyada tədris və istehsalat

təcrübəsi keçmələri də sadalanan faktların dolğun tərkib hissəsidir. Bu günlərdə isə ABŞ-ın Oklahoma və Özbəkistanın Daşkənd Aqrar Universiteti ilə müqavilələr imzalanıb, təhsilin daha keyfiyyətli tədrisi üçün müzakirələr aparılıb.

ADAU-da maddi-texniki baza üzrə aparılan işlər də tələblərə uyğundur. Uzun illər baxımsız və acınacaqlı vəziyyətdə olan Tədris-təcrübə təsərrüfatının əsaslı şəkildə bərpası əslində tələbənin daha geniş təcrübə bazası ilə yanaşı həm də bir tədqiqat mərkəzi qazanması deməkdir. Qısa müddət ərzində 30 baş iribuynuzlu damazlıq mal alınıb, ərazidəki əkin sahələrindən 40 ton arpa, 5,4 ton buğda və 3 ton qarğıdalı biçilib. 34 ha sahədə şum işi görülüb, sahə əkinə hazır vəziyyətə gətirilib. Mövcud olan 1,5 ha numunəvi üzüm bağından məhsul toplanıb, tədris prosesində istifadə edilib, (dequstasiya, laboratoriya analizləri, emal prosesləri, saxlama və s. məqsədlər üçün) təsərrüfatın ərazisində fəaliyyət göstərən heyvandarlıq kompleksindəki heyvanları gündəlik yaşıl yem ilə yemləmək üçün 2 ha ərazidə yonca səpini həyata keçirilib. Bundan başqa yay aylarında yeni tikinti layihələri də həyata keçirilib. Heyvan kəsimi sexi, 60 nəfərlik auditoriya və laboratoriyadan ibarət 1 mərtəbəli bina tikilib, avadanlıqlarla təchiz edilib və istifadəyə verilib, binanın ətrafında abadlıq və yaşıllaşdırma işləri görülüb, əraziyə yeni asfalt örtüyü salınıb. Həmçinin ərazidə mövcud olan müasir heyvandarlıq kompleksi üçün 1 ədəd otdoğrayan və 1 ədəd yemxırdalayan aqreqat alınıb. Qış mövsümünə hazırlıq tədbirləri çərçivəsində heyvanlar üçün yonca kipləri tədarük olunub. Ərazidə bir neçə il əvvəl istifadəyə verilən laboratoriya, anbarlar, qoyun tövləsi və digər binalar əsaslı təmir edilib. Yeni su anbarı və yay tədris auditoriyaları tikilib, istifadəyə verilib. Subartezian quyularının məhsuldarlığını artırmaq məqsədilə onların əsaslı təmiri işləri həyata keçirilib, ərazidəki işiq sistemi yenidən qurulub. 2 ha sahədə yeni meyvə bağı salınması artıq reallaşmaq üzrədir.

Mühəndislik korpusunun geniş əraziyə malik, bərbad və acınacaqlı vəziyyətdə olan aşağı mərtəbəsinin otaqları əsaslı şəkildə təmir edilərək müasir formaya gətirilib. Beləliklə korpusda 20-yə yaxın yeni auditoriya və laboratoriya yaradılıb, müasir avadanlıqlarla təchiz edildi. Yeni tədris ilindən burada tədris məşğələləri keçirilir.

Baytarlıq təbabəti və zoomühəndislik fakültəsinin tədris korpusunun 4-cü mərtəbəsi əsaslı təmir edilərək yeni tədris ilindən istifadəyə verilib.

ADAU da yeni TV-nin yaradılması da böyük maraqla qarşılanıb. Bu TV 2019-cu il sentyabrın 17-də yaradılıb və “ADAU TV” adlanır. Televiziyanın ilk efiri oktyabrın 1-də baş tutub. Bu televiziyanın yaradılması bir əsrlik şərəfli yol keçən Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti üçün daha bir yenilik kimi tarixə düşüb. İnternet TV-nin yaradılmasında məqsəd baş verən yenilikləri daha geniş auditoriyaya yaymaq, tələbə həyatının bütün sahələrini əhatə etməklə debatlar, canlı verilişlər yaymaqdır. Bu tribuna ən əsası ADAU-nun təbliğində böyük rol oynayacaq. Aqrar təhsilin inkişafına dövlət qayğısının nəticəsi olaraq bazar rəqabətli kadr hazırlığından söhbət açacaq.

Professor-müəllim heyəti və tələbələrimiz doğma universitetinin 99 yaşını bu cür tarixləşdirdi və 100-ə doğru ilk addımlarını atmağa başladı.

Mərkəzi arxivin və ADAU-nun arxivinin sənədlərinə istinadən müəyyən edilib ki, 1920-ci il noyabrın 13-də Azərbaycan İnqilab Komitəsinin sədri Nəriman Nərimanovun

imzaladığı qərarla Bakı Politexnik İnstitutu təsis edilib, dekabrın 14-də bu institutun nəzdində 5 fakültə, o cümlədən kənd təsərrüfatı fakültəsi yaradılıb, bununla da ölkəmizdə ilk dəfə ali kənd təsərrüfatı mütəxəssislərinin hazırlığına başlanılıb.

1930-cu ilin dekabr ayında Respublikamızda ali kənd təsərrüfatı mütəxəssislərinin hazırlığına başlanılmasının 10 illiyi ilə əlaqədar 1932-ci ildə AKTİ-nin dar çərçivədə yubileyi keçirilir, 50 çap vərəqi həcmində 1000 nüsxə (500-ü türk dilində, 500-ü rus dilində) yubiley toplusu Bakıda “Qızıl Şərq” mətbəəsində nəşr edilir. O dövrdə institutun tarixi təbii olaraq kənd təsərrüfatı fakültəsinin yarandığı ildən, yəni 1920-ci ildən hesablanırdı. Respublikamızda hazırda fəaliyyət göstərən bir neçə universitet də vaxtilə filial, fakültə və ya məntəqə kimi yaradılıb, onların yaradıldığı tarix birmənalı olaraq mütəxəssis hazırlığına başlanılması ilindən qəbul edilir.

1940-cı ildə Respublikamızda ali kənd təsərrüfatı təhsili üzrə mütəxəssis hazırlığının 20 illiyi ilə əlaqədar Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun yubileyi keçirilib, kənd təsərrüfatı istehsalının və elminin inkişafında böyük xidmətlərini nəzərə alaraq SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə İnstitutun bir qrup əməkdaşı Sovet İttifaqının orden və medalları ilə təltif edilib.

1950-ci ildə İnstitutun 30 illiyi ilə əlaqədar “SSRİ Ali Təhsil Nazirliyinin 10 aprel 1951-ci il tarixli 594 nömrəli əmrilə AKTİ-nin dar çərçivədə yubileyi keçirilib.

Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun inkişafı Ulu öndər Heydər Əliyevin diqqəti və qayğısı ilə bilavasitə bağlıdır.

1969-cu il iyulun 14-də Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçilən Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Respublikada yüksəkixtisaslı kadr hazırlığında və kənd təsərrüfatı elminin inkişafında böyük xidmətləri nəzərə alınaraq 1969-cu il iyulun 22-də Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin “S.Ağamalıoğlu adına Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun 50 illiyinə hazırlıq və onun keçirilməsi tədbirləri haqqında” qərarı qəbul olunub, yubileyin keçirilməsi 1970-ci il dekabrın 14-ə təyin edilib, Mərkəzi Komitənin katibinin sədrliyi ilə 27 nəfərdən ibarət hökümət yubiley komissiyası yaradılıb və həmin qərardan irəli gələn müddəaların icrasını təmin etmək məqsədilə müvafiq orqan və təşkilatlara göstərişlər verilib.

Azərbaycan SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili naziri Z.Hüseynovanın 14 avqust 1969-cu il tarixli 291 nömrəli əmrində yubileyin keçirilməsi ilə bağlı tədbirlər planı təsdiq edilb.

Beləliklə 2020-ci il dekabr ayının 14-də zəngin tarixə və ənənələrə malik Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin 100 illiyi tamam olacaq. Bununla əlaqədar Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ADAU rektorunun rəsmi məktubuna müsbət cavab verərək 2020-ci ilin dekabr ayında Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetin 100 illik yubuleyinin keçirilməsinə icazə verib.

Daha bir yeni məlumatı da diqqətinizə çatdırıram.

Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyinə təqdim olunan bu arxiv sənədlərinə istinadən Agentliyin İdarə Heyətinin sədri Kamran İmanovun imzaladığı Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinə məxsus 2019 0916 nömrəli (“ADAU-1920”) əmtəə nişanlı Şəhadətnamə bu günlərdə ADAU-ya daxil olub.

Bu qısa yazıda sadəcə universitetin əldə etdiyi uğurların bir qismini dilə gətirdim. Demək istədim ki, ADAU 99 yaşını məhz bu uğurlarla qeyd edir.

100-ə gedən yolun açıq olsun, bir əsri yaxalayan aqrar təhsil və elm məbədi.

Qalib Rəhimli